ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜೆ!

ಅದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮರಾಠಿ ನಾಯ್ಕ ಜನಾಂಗದ ಗಿರಿಜನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪರಂಪರೆಯ ಅತೀ ಮುಖ್ಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿ. ಅಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ಸ್ವರೂಪಿಣಿಯಾದ ದೇವಿಗೆ ಗೀತ-ನೃತ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಗಳು ಮುಗಿದ ನಂತರ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಊಟದ ಜೊತೆಗೆ ಮದ್ಯದ ಗಮ್ಮತ್ತು ಕೂಡ ಇದೆ. ಆದರೆ ಮರಾಠಿಗರ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ವಿಜೃಂಭಣೆಯ ಆರಾಧನೆ ನಡೆಯುವುದು ಮಾತ್ರ ದೈವ-ದೇವರುಗಳ ತವರೂರಾದ ತುಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ. ಅರೆ ಮರಾಠಿಗರಿಗೂ ತುಳುವರಿಗೂ ಅದೆಂಥಾ ನಂಟು ಅಂತೀರಾ? ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಈ ವಿಭಿನ್ನ ಆಚರಣೆಯ ವೈಶಿಷ್ಠ್ಯತೆ ನೀವೆಲ್ಲಾ ನೋಡಲೇ ಬೇಕು.

ತುಳುನಾಡು ಅಂದರೆ ಅದು ಧಾರ್ಮಿಕತೆಯ ತವರು, ದೈವ-ದೇವರುಗಳು ಹುಟ್ಟು ಪಡೆದ ನೆಲೆಬೀಡು ಅಂತೆಲ್ಲಾ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಕಾಣಕ್ಕೆ ದ.ಕ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರತೀ ಹಳ್ಳಿ-ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲೂ ದೈವ-ದೇವರುಗಳನ್ನು ಜನ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ತುಳುನಾಡು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮರಾಠಿಗರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಕೂಡ ವರ್ಷಾನುವರ್ಷದಿಂದ ನಂಬಿಕೊಂಡು, ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಅಂತಹ ವಿಭಿನ್ನ ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಠವಾದ ಮರಾಠಿಗರ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಗಿರಿಜನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಾನವೇ ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜೆ. ಇದು ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ ತಿರುಗುತ್ತಾ, ಕುಣಿಯುತ್ತಾ, ನರ್ತಿಸುತ್ತಾ, ಶಕ್ತಿ ರೂಪಣಿಯಾದ ದೇವಿಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ಪ್ರಕಾರ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಕಾಲ ಭೈರವನ ಪೂಜೆಗಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬಂದಿರುವ ಮರಾಠಿಗರ ಆರಾಧನಾ ವಿಧಾನ.

ಅಸಲಿಗೆ ಈ ಗೋಂದೋಲು ಪೂಜೆ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನ. ಆದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಈ ಮರಾಠಿ ನಾಯ್ಕರು ಬಂದದ್ದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದಲೇ. ಮೂಲತಃ ಇಲ್ಲಿನವರಾಗಿದ್ದರೂ, ಎಷ್ಟೋ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿ ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜಾ ವಿಧಿಯ ಮೂಲಕ ಕಾಲ ಬೈರವ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಸ್ವರೂಪಿಣಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದವರು. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರ ಈ ಆರಾಧನೆ ತುಳುನಾಡಿನ ಜನರ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿಯೇ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಿಟ್ಲ ಗ್ರಾಮದ ಕುಕ್ಕಾಜೆ ಎಂಬಲ್ಲಿ ವರ್ಷಾನುವರ್ಷಗಳಿಂದ ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜೆ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ.

ಮಲೆನಾಡು ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಈ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸುವುದು ವಾಡಿಕೆ. ಆದರೆ ತುಳುನಾಡಿನ ಜನ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಲ್ಲೇ ಶುಭ ಕಾರ್ಯದ ಸಂದರ್ಭ, ದೇವರು ಒಳಿತು ಮಾಡಲಿ ಅನ್ನೋ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅಸಲಿಗೆ ಇದನ್ನು ತುಳುನಾಡಿನ ಜನರೇ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದರೂ ಈ ವಿಧಿ ವಿಧಾನ ನಡೆಸಿಕೊಡುವುದಕ್ಕೆ ಮರಾಠಿ ಜನಾಂಗದವರೇ ಆಗಬೇಕು. ಆ ಜನಾಂಗದ ಏಳೆಂಟು ಪೂಜಾರಿಗಳು ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿ ಕಾಲ ಭೈರವನಿಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಪೂಜೆ ನಡೆಸಿದವರಿಗೆ ಒಳ್ಳೆದಾಗುತ್ತದೆ ಅನ್ನೋ ನಂಬಿಕೆ ಜನರದ್ದು.

ಅಸಲಿಗೆ ಹರಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಈ ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದ್ತೆ. ಪೂಜಾ ಫಲ ಸಿಗಲಿ ಎನ್ನುವರು ಹರಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಕೋಳಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಬೇಕು. ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು- ಗಂಡು ಎಂಬ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಈ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವರು ಪುರುಷರು. ಈ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಂಗಳವಾರ, ಶುಕ್ರವಾರ, ಆದಿತ್ಯವಾರಗಳಂದು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಹಿಂದೆ ಈ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನವನ್ನು ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗ್ತಿತ್ತು. ಕಾಡಿನ ಹುಳಿ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಮರಾಠಿ ಜನಾಂಗದವರು ಗೀತ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾ ದೇವಿ ಮತ್ತು ಕಾಲ ಭೈವರನನ್ನು ಆರಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇದೀಗ ಮನೆಯ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಗುಂಪುಗೂಡಿದ ಭಕ್ತರು ಗೀತ ನೃತ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ಪಂಚ ದೀವಟಿಗೆ ಹಿಡಿದು ಮರಾಠಿ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಭಜನೆಗಳನ್ನು ಜಪಿಸಿಕೊಂಡು ದೇವಿಯ ಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ವೇಳೆ ಭಕ್ತ ಸಮುದಾಯ ರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಬೆಳಿಗ್ಗಿನವರೆಗೆ ನಡೆಯೋ ಈ ಗೀತ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದೇವಿ ಪಾತ್ರಿಗೆ ದೇವಿಯ ಆವಾಹನೆಯಾಗಿ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಪ್ರಸಾದ ವಿತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪೂಜೆ ಕೊನೆಗೊಳುತ್ತದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಕಾಲ ಬೈರವನಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಕೆಯಾಗುವ ನೈವೇದ್ಯ ಮತ್ತು ಮದ್ಯವನ್ನು ಕೂಡ ಭಕ್ತರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಪಡೆದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜಾ ವಿಧಿ ಕೊನೆ ಗೊಳ್ಳುತ್ತೆ.

ಇನ್ನು ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ವಿಧಿ ವಿದಾನಗಳನ್ನು ಮರಾಠಿ ಜನಾಂಗದವರು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆ ಯಾರೇ ನಡೆಸಿದರೂ ಪೂಜೆಯ ಪ್ರತಿಫಲ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ ಅನ್ನೋ ನಂಬಿಕೆ ಭಕ್ತರದ್ದು.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಮರಾಠಿಗರ ವಿಭಿನ್ನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯೊಂದು ಕರಾವಳಿಯ ನೆಲದಲ್ಲೂ ಮೇಳೈಸುತ್ತಿದೆ. ದೈವ-ದೇವರುಗಳ ಆರಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾರ್ಥಕತೆ ಕಾಣುವ ತುಳುವರು ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸುವ ಮೂಲಕ ದೇವಿಯ ಕೃಪೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮರಾಠಿಗರ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸೋ ಈ ಗೊಂದೋಲು ಪೂಜೆಯನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಒಂದು ಚೆಂದ ಬಿಡಿ.