ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕಾಗಿ ಬಾಳನ್ನೇ ತೇಯ್ದ ಧೀರ ಲಾಲಾ ಹರದಯಾಳ್

ತೀಕ್ಷ್ಣ ಬುದ್ಧಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಹರದಯಾಳನಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವೇ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ ನೀಡಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ದೇಶ ಸೇವೆಗೆ ಧುಮುಕಿದ. ಅಮೆರಿಕ, ಸ್ವಿಡ್ಜರ್­ಲೆಂಡ್, ಸ್ವೀಡನ್, ಜರ್ಮನಿ ಮೊದಲೆದ ಹಲವು ದೂರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕಾಗಿ ಬಾಳನ್ನೇ ತೇಯ್ದ ಧೀರ.

ಯಾವುದೇ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ನೋಡಿದರೂ ಲಾಲಾ ಹರದಯಾಳರು ಒಂದು ಮಹಾನ್ ಆತ್ಮ. ಅವರು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಕ್ರಾಂತಿ, ಅದರ ವಿಶಾಲ ಹರಹು, ಅವರ ಕಾರ್ಯ ಚಾತುರ್ಯ, ಅನುಯಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ– ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ನೋಡಿದಾಗ ಸೋತರೇನಂತೆ, ಆ ಸೋಲು ಸಹ ಮಹಾನ್ ಸೋಲು ಎಂಬುದು ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸೋಲಿನಿಂದ ಮುರಿದು ಬೀಳದ ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞರು ಅಪರೂಪ. ಅಂತಹ ಅಪರೂಪದ ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞರ ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರಿದವರು ಲಾಲಾ ಹರದಯಾಳ್. ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಕ್ರಾಂತಿಗಾಗಿ ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಯಾವ ದೇಶದಿಂದ ಅಂತಹ ಕ್ರಾಂತಿ ಸಮರದಲ್ಲಿ ನಾವು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಪಡೆಯುವುದು – ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳತ್ತ ಹರದಯಾಳರು ಗಮನ ನೀಡಿದರು. ಯುವಕರನ್ನು ಸಂಘಟಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ನಡೆಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಕೈಯಿಟ್ಟರು. ಇವರ ಕಥೆ ಇಲ್ಲಿದೆ.

‘ಬೇಕಾಗಿದ್ದಾರೆ – ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಂಡಾಯವೆಬ್ಬಿಸಲು ಸೈನಿಕರು.

ವೇತನ – ಸಾವು

ಬಹುಮಾನ – ಹುತಾತ್ಮತೆ

ಪೆನ್ಷನ್ – ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ

ಯುದ್ಧ ಕ್ಷೇತ್ರ – ಭಾರತ’

ಹೀಗೆ ದಪ್ಪ ದಪ್ಪ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಜಾಹೀರಾತು, 1914ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಹೊರಬಿದ್ದ “ಗದರ್” ಪತ್ರಿಕೆಯ ಮುಖಪುಟದಲ್ಲಿ  ಅಚ್ಚಾಗಿತ್ತು.  ಗದರ್ (ಬಂಡಾಯ)  ಪಕ್ಷ, ಗದರ್  ಪತ್ರಿಕೆ  –  ಮೊದಲನೆಯ   ಮಹಾಯುದ್ಧ  ಆರಂಭವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ   ಮುಂಚೆ  ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿ, ಸಶಸ್ತ್ರ  ಬಂಡಾಯವೆಬ್ಬಿಸಿ ಭಾರತವನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರಗೊಳಿಸಲು ಮಹಾನ್  ಪ್ರಯತ್ನ  ನಡೆಸಿದವು.  ಈ ಕ್ರಾಂತಿಯ  ಉರಿಯೆಬ್ಬಿಸಿದ  ಸಾಹಸಿ ಲಾಲಾಹರದಯಾಳ್.

ವಿದೇಶದಲ್ಲಿರುವ  ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿ  ಅವರಲ್ಲಿ  ತಾಯ್ನಾಡಿನ  ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ  ಭಾವನೆ ಅರಳಿಸಿ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಸ್ವದೇಶಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ ದಂಗೆಯೇಳುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದು ಲಾಲನ ಅಪೇಕ್ಷೆಯಾಗಿತ್ತು. 1884  ರಲ್ಲಿ  ಜನಿಸಿದ  ಹರದಯಾಳ್ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲೇ  ಭಾರತೀಯ  ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ತಂದೆ ತಾಯಿಯಿಂದ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದಿದ್ದರು.  ಬ್ರಿಟಿಷ್  ಸರ್ಕಾರದಿಂದಲೇ  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ  ಪಡೆದು  ಉನ್ನತ  ವ್ಯಾಸಂಗಕ್ಕಾಗಿ  ಆಕ್ಸ್ಫರ್ಡ್­ಗೆ ತೆರಳಿದ  ಲಾಲಾ  ಅಲ್ಲಿ  ಸಾವರ್ಕರ್,  ಶ್ಯಾಮಜಿ  ಕೃಷ್ಣವರ್ಮ, ಭಾಯಿ  ಪರಮಾನಂದರ  ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ  ಬಂದು ಭಾರತ ಭಕ್ತರಾಗಿ  ಬದಲಾದರು. ಬ್ರಿಟಿಷರ  ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ, ಶೋಷಣೆ,  ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳ  ಕುರಿತು  ತಿಳಿದುಕೊಂಡ  ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್  ಸರ್ಕಾರ  ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು ಹಿಂತಿರುಗಿಸಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಅರ್ಧಕ್ಕೇ ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ತಮಗೆ  ದೊರೆತ  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು  ರಾಷ್ಟ್ರಭಕ್ತಿಯ, ದೇಶದ  ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ  ಹೋರಾಟದ  ಕಾರಣದಿಂದ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಿದವರಲ್ಲಿ  ಹರದಯಾಳರು  ಮೊದಲಿಗರು.

ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ  ಭಾರತೀಯ  ಕ್ರಾಂತಿಕಾರರು  ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ  ನಡೆಸಿದ  ಹೋರಾಟಗಳಲ್ಲೂ ಅಗ್ರಗಣ್ಯವಾದದ್ದು ಲಾಲಾ ಹರದಯಾಳ್‌ರ ಹೋರಾಟ. ಮುಂದೆ ರಾಸ್ ಬಿಹಾರಿ ಬೋಸರು, ನೇತಾಜಿ ಸುಭಾಷರ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಭೂಮಿಕೆ ಒದಗಿಸಿದವರು ಹರದಯಾಳರು. ವಿಷ್ಣು ಪಿಂಗಳೆ  ಹಾಗೂ ಹರನಾಮ್ ಸಿಂಗರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಅವರು ಆರಂಭಿಸಿದ ‘ಗದರ್’ ಸಂಸ್ಥೆ  ಹಾಗೂ ಗದರ್  ಪತ್ರಿಕೆ  ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಭಾರತೀಯರ  ಮಧ್ಯೆ ಹೊಸ ಸಂಚಲನ ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿರೋಧಿ ದೇಶಗಳ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಅವರುಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ತಮ್ಮ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ಪಡೆದರು. ಮಧ್ಯೆ  ಭಾರತಕ್ಕೆ  ಮರಳಿದರೂ  ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕೆಂಗಣ್ಣಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿ  ದೇಶ ಬಿಡಬೇಕಾಯಿತು. 1908  ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್­­ಗೆ  ತೆರಳಿದ  ಹರದಯಾಳ್­ಗೆ  ಮತ್ತೆಂದೂ ಭಾರತಕ್ಕೆ  ವಾಪಸ್  ಬರಲಾಗಲಿಲ್ಲ,  ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯನ್ನು ಮತ್ತೆಂದೂ ನೋಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು  ಲಂಡನ್ನಿಗೆ  ತೆರಳಿದ ಸ್ವಲ್ಪ  ದಿನದ  ನಂತರ  ಜನಿಸಿದ  ತಮ್ಮ  ಒಬ್ಬಳೇ  ಮಗಳು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಒಮ್ಮೆಯೂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ನೋಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿದ್ದ  ಸಾವಿರಾರು  ಭಾರತೀಯರು  ಅಪಾರಹಣ  ಹಾಗೂ  ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ  ಭಾರತಕ್ಕೆ  ಮರಳಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ದಂಗೆ ಎಬ್ಬಿಸುವ ಯೋಜನೆ ಹರದಯಾಳ್  ಹಾಗೂ ಗದರ್­ನದ್ದಾಗಿತ್ತು. ವಿಶ್ವಾಸದ್ರೋಹಿಗಳ ಸಂಚಿನಿಂದ ಕ್ರಾಂತಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ‘ಲಾಹೋರ್ ಪಿತೂರಿ’  ಎಂಬ ಚರಿತ್ರಾರ್ಹ  ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ  ಒಂಭತ್ತು  ದೇಶಭಕ್ತರಿಗೆ  ಗಲ್ಲುಶಿಕ್ಷೆಯಾಯಿತು.

ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲೇ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಅವಿರತ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ ಹರದಯಾಳರು ಮಾರ್ಚ್ 4, 1939  ರಲ್ಲಿ  ಅಮೇರಿಕಾದ ಫಿಲಿಡೆಲ್ಫಿಯಾದಲ್ಲಿ ವಿಧಿವಶರಾದರು. ಲಾಲಾಹರದಯಾಳರ ‘ಗದರ್ ಕ್ರಾಂತಿ’  ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೋಮಾಂಚಕ ಅಧ್ಯಾಯ ಎಂಬುದು ನಿಸ್ಸಂಶಯ.

ಇಂದು ಈ ಮಹಾನ್ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯ ಸ್ಮರಣೆಯ ದಿನ.